Osmanlı Tarihi VII. Cilt

İçindekiler:

BİRİNCİ BÖLÜM
ISLAHAT FERMANI DEVRl
ABDÜLÂZlZ'İN TAHTA ÇIKIŞI

Abdülâziz 1. — Halkın düşünceleri 2. — Abdülâziz'in ilk icraatı 2. — Hükümette değişiklik 3.

II. KARADAĞ İSYANI (1861—1864)
Hersek isyanı 3. — Karadağ'ın Hersek isyanında rolü 4. — Babıâlinin Karadağ'a karşı davranışı 4. — Yabancı devletlerin durumu 4. — Ömer Paşa kuvvetleri Karadağ'da 5. — Karadağ'ın yenilmesi ve barış 6.

III. EFLÂK VE BUĞDAN OLAYLARI (1861—1866)
O ayların sebepleri 7. — Prensle divan arasında anlaşmazlık 8. — Osmanlı devleti ile yabancı devletlerin durumu 8. — Hükümet darbesi 9. — Yabancı bir prensin seçilmesi ve alâkalı devletlerin davranışı 10. — Paris Konferansı 11. — Prens Şarl İstanbul'da 12. — Romanya'nın Osmanlı imparatorluğunda yeni durumu 13.

IV. SIRBİSTAN OLAYLARI (1862—1867)
Belgrad olayları 13. — İstanbul Konferansı ve anlaşması 15. — Kalelerin Sırp'lara bırakılması 15.

V. GİRİT İSYANI (1866—1868)
Paris Andlaşmasına kadar Girit 18. — Paris Andlaşmasından sonra Girit, isyanın sebepleri 19. — İsyanın başlaması ve gelişmesi 20. — İsyan karşısında Avrupa büyük devletlerinin durumu 21. — isyan karşısında Yunanistan'ın durumu 23. — Girit isyanı ve Babıâli 23. — isyanı bastırma hareketleri 24. — Sadrazam Âli Paşa'nın Girit memuriyeti 27. — Âli Paşa Girit'te; Girit'in muhtariyeti idaresi 28. — Girit'te devletlerarası anket fikri 31. — Yunanistan'a ultimatum 35. — Türk - Yunan İhtilâfı ve Paris Konferansı 36. — Girit isyanı karşısında Osmanlı umumi efkârı 37. — 1858—1868 olayları ve isyanları hakkında netice 38.

VI. MISIR'IN MUHTARİYET HAKLARININ GENİŞLETİLMESİ
(1863—1882)
İsmail Paşa'mn Mısır valiliği 39. — Abdüiâziz'in Mısır seyahati 40. — İsmail Paşa'mn iç idaresi 40. — İsmail Paşa Hidivük peşinde 41. — Mısır valiliğinde veraset usulünün değişmesi 42. — İsmail Paşa Mısır Hidivi oluyor 43. — Süveyş kanalının açılması 44. — Hidiv ile Babıâli'nin arası açılıyor 44. — Hidiv İsmail Paşa'mn yeni imtiyazlar elde etmesi 46. — 8 Haziran 1873 fermanı 46. — Mısır'ın yabancılardan aldığı borç paralar 48. — Borçlanmanın meydana getirdiği siyaset durumu 50. — İngiltere ile Fransa'nın Mısır idaresine müdahaleleri 51. — İsmail Paşa'mn azledilmesi ve Mısır'da İngiliz - Fransız nüfuzunun kökleşmesi 53.

VII. 1856 PARİS ANDLAŞMASININ KARADENİZ'LE İLGİLİ
HÜKÜMLERİNİN TÂDÎLİ (1856—1871)
Osmanlı devletinin Paris andlaşmasma verdiği değer 53. — Rusya ve Paris andlaşması 54. — Paris andlaşmasmdan sonra Rusya'nın iç ve dış siyaseti 54. — İslâvcılık (Panslâvizm) 55. — Rusya'da panslâvizm 57. — Paris andlaşmasınm sağladığı muvazenenin bozulması 58. — Paris andlaşnıasınm tâdili için ilk teşebbüsler 59. — Paris andlaşması ihlâl ediliyor 60. — İlgili devletlerin durumu 60. — Babıâli'nin durumu 61. — Londra konferansı 63.

VIII. 1871 DEN SONRA OSMANLI - RUS YAKINLAŞMASI 1871-1876)
Sebepler 65. — Yakınlaşma zemininin hazırlanması, Ignatieff 67. — Âli Paşa ve Rus dostluğu 67. — Âli Paşa'mn ölümü ve Abdüiâziz'in şahsi siyaseti 68. — Mahmut Nedim Paşa'mn karakteri 69. — Mahmut Nedim Paşa'mn iç idarede icraatı 69. — Mahmut Nedim Paşa'mn dış siyaseti 71. — Sadrazamlar resmi geçidi 72.

IX. HERSEK İSYANI (1875—1876)
Hersek isyanının sebepleri 72. — Hersek isyanının başlaması 74. — Kusya ile Avusturya'nın 1870 den sonra Balkanlar hakkındaki görüşleri 76. — Rusya ve Avusturya'nın Hersek isyanına ilk müdahaleleri 79. — Andraşi notası 81. — Andraşi notası ve Babıâli 82.

X. BULGAR İSYANLARI (1848—1876)
Bulgarların menşei hakkında bir hatırlatma 83. — Osmanlı idaresinde Bulgaristan 84. — kalkınma hareketlerinin âmilleri; Osmanlı idarer sinin bozulması 84. — Fener patrikhanesinin soygunculuğu 85. — Bulgarlarda milliyet fikirlerinin uyanması 86. — XIX ncü asrın ilk yansında Bulgar isyanları 87. — Müstakil Bulgar kilisesinin kurulması 90. — 1867 Bulgar isyanları 93. 1876 Bulgar isyanı 96. — Bulgar isyanının plânı 97. -— İsyanın başlaması ve yayılması 98. — Selanik hâdisesi 98. — Berlin memorandomu 99.

XI. SULTAN ABDÜLAZİZ'İN HAL'Î (1876)
İstanbul'da heyecan 101. — Talebe-i ulûmun ayaklanması 102. — Mahmut Nedim Paşa'nm azledilmesi 103. — Yeni vükelâ heyeti 103. — Abdül-âziz ile vükelâ arasında gerginlik 104. — Vükelâ heyetinde padişahı hal'etme fikri 106. — Saltanat değişikliği arifesinde umumî efkâr 107. — Saltanat tebeddülü için hazırlık 107. — Fetva 108. — Abdülaziz'in tahtından indirilmesi 108. — Saltanat değişmesi olayının karakteri 110.

İKİNCİ BÖLÜM
ABDÜLÂZİZ DEVRİNDE MÜESSESELR I. PADİŞAH Abdülaziz'in şahsiyeti 113. — Abdülaziz'in padişahlık anlayışı 115. — Padişahın tâbi olduğu geleneklerde değişme 117.

II. BABIÂLİ

Sadrazam ve heyeti vükelâ 120. — Sadrazamların padişahla münasebetleri 122. — Abdülâziz devrinde sadrazamlar 124. — Kıbrıslı Mehmet Emin Paşa 124. — Mehmet Emin Âli Paşa 125. — Fuat Paşa 127. — Yusuf Kâmil Paşa 129. — Mahmut Nedim Paşa 131. — Mithat Paşa 132. — Ahmet Esat Paşa 133. — Şirvanî zade Mehmet Rüştü Paşa 134. — Hüseyin Avni Paşa 134. — Mütercim Mehmet Rüştü Paşa 135. — Abdülâziz devrinde sadrazamlar tablosu 135.

III. BABI MEŞİHAT
Şeyhülislâm ve ilmî yetkileri hakkında bir hatırlatma 136. — Şeyhülislâmın siyasî yetkiler kazanması 137. — Şeyhülislâmın adalet yetkileri kazanması 138. — Şeyhülislâmın idarî yetkiler kazanması 138. — Şeyhülislâmın Abdülâziz devrinde yetkilerine toplu bir bakış 139. — Abdülâziz devrinde Şeyhülislâmlar 140. —

IV. BABI SERASKERÎ

V. MECLÎSLER

Abdülâziz devrinde meclisler 142. — Meclisi has veya Meclisi vükelâ 143. — Şurayı Devlet 144. — Şûrayı Devletin kuruluş sebepleri 145. — Şûranın yetkileri 147. — Devlet şûrasının teşkilâtı 147. — Devlet şûrasının açılışı 148. — Devlet şûrasının ilk reis ve üyeleri 148. — Devlet Şûrasının kuruluşunun yarattığı tepkiler 149. — Meclisi Âli-i icrat 150. — Diğer meclisler 150. Tablo 151.

VI. MÜLKÎ TEŞKİLÂT VE ÎDARE SÎSTEMÎ

Vilâyet teşkilâtının kurulmasının sebepleri 152. — Vilâyet teşkilâtı 153. — Vilâyet teşkilâtının karakteri 154. — Tuna vilâyetinin kurulması 154. — Mithat Paşa'nın Tuna valiliğinde muvaffak obuası 155. — Vilâyet usulünün imparatorluğa teşmil edilmesi 156. — Mülki idare hakkında icmal 158. — Osmanlı idaresine bağlı diğer memleketler 158. — Memur meselesi 158. — Memurların vazife ve salâhiyetleri 160. — Memurların maaş ve harcirahları 161.— Mülkî idarenin teftişi 161. — Cevdet Paşa'mn Bosna, Hersek'de ve Kozan'da teftişleri 162.

VII. ADALET
Adalet müessesesinin yeni bir düzene konulmasını gerektiren sebepler 163. — Osmanlı devlet adamlarının adalet müessesesi hakkında bazı düşünceleri 164. — Avrupa büyük devletlerinin müdahalesi 166. — Divanı Ahkâmı Adliyenin teşkilâtlandırılması 166. — Nizamiye mahkemelerinin kurulması 167. — Nizamiye mahkemelerinin salâhiyetleri 168. — Nizamiye mahkemelerinin karakteri 169. — Ticaret mahkemeleri 169. — İlmiye sınıfının tepkisi 170. Yeni kanunlar 170. — Yeni kanunların meydana getirilmesi lüzumu 170.— Medeni kanun hakkında ortaya atılan fikirler 171.— Fransız kanun-u medenisinin alınması fikri 172. — Mecellenin hazırlanması 173. — Mecellenin karakteri 173. — Osmanlı tâbiiyet kanunu 174. — Tâbiiyet meselesi için ahnan tedbirler 175. — Tâbiiyet kanununun çıkarılması 176. — Tâbiiyet kanunlarının hükümleri 177. — Tâbiiyet kanununa itirazlar 177. — Yabancılar için pasaport ve mürur tezkeresi nizâmnâmesi 178. — Abdülaziz devrinde adalet teşkilâtı (Tablo) 179.

VIII. ORDU
Orduya önem verilmesini gerektiren sebepler 180. — Asker kaynakları 181. — Müslüman olmayan halktan asker alma meselesi 182. — Orduda ıslahat (1861 -1869) 183. — Hassa alayı teşkili 183. — Askerin yeni kıyafeti 184. — Yeni silâhlar 184. — Askerî okulların ıslahı teşebbüsü 185. — Orduda 1869 ıslahatı 187. — Ordu sınıfları 187. — Askerlik hizmeti 187. — Kuvvetler 188. — Ordu merkezleri 188. — Askerlik eğitimi 189. — Askeri ıslahatın karakteri 189.

IX. DONANMA
Abdülaziz'in tahta çıktığı sırada Osmanh donanmasının durumu 190. — Abdülaziz devrinde donanma 190. — Abdülaziz devrinde Osmanh donanmasının mevcudu 191. — Abdülaziz devrinde Osmanh ordusu (Tablo) 192.

X. EĞİTİM
Abdülâziz devri başında eğitim müesseselerinin durumu 193. — Eğitim müesseselerinin çeşitleri 193. — Devlet eğitim müesseselerinin durumu 193. — Medreselerin durumu 194.
Eğitim hakkında düşünceler 196. — Ali Paşa'nm düşüncesi 197. — Fuat Paşa'nm düşüncesi 197. — Mithat Paşa'nm düşüncesi 198. — Ziya Paşa'nm ve Namık Kemal'in düşünceleri 198. — Yabancıların düşünceleri 199. Eğitimde ıslahat 200. — tik öğretimde ıslahat 200. — Maarifi Umumiye nizâmnâmesi 201. — Orta öğretim: idadiler (Ortaokullar) Sultaniler (Liseler) 202. — Galatasaray Sultanisi 203. — Yüksek öğretim (Darülfünun) Üniversite 204. — Meslek okulları 207. — Mektebi mah- reci eklam 207. — Lisan mektebi 207. — Mektebi Tıbbiyei Mülkiye 208. — Eczacı mektebi 208. — Kaptan ve Çarkçı mektebi 208. — Dariilmuallimat 209. — Sanat mektepleri 210. — Islahhanelerin kurulması 210. — Sanayi mektebinin kurulması 211. — Mülkiye mühendis mektebi 211. — özel öğre- tim 211.
Eğitim ile ilgili meseleler 212. — Türkçenin önem kazanması 212. — Türkçenin geliştirilmesi yolunda çalışmalar 213. — Türkçenin sadeleştirilmesi için ortaya atılan fikirler 214. — Terim meselesi 216. — Basın 217. — Eski eserler nizâmnâmesi 218. — Güzel sanatlar (Sanayii nefise) 219. Eğitim ıslahatı hakkında netice 220. — Abdülâziz devrinde kurulan eğitim müesseseleri 222.

XI. MALİYE
Malî buhran ve sebepleri (1861 -1862) 223. — Maliye teşkilâtının bozukluğu 223. — Malî sistemin düzensizliği 223. — İç ve dış borçlar 224. — Malî buhranın şiddeti 224. — Buhranın Avrupa'da tepkileri 225. Maliyede ıslahat "Fuat Paşa'nm plânı" 225. — Bütçe 226. — Tasarruf tedbirleri 227. — Yeni vergiler 227. — Tütün inhisarı 228. — Tuz inhisarı 228. — Posta pulu ihdası 229. — Gümrük varidatının arttırılması 229. — İstanbul'da mülk üzerinden vergi alınması 229. — Bütçe ile ilgili maliye teşkilâtı 229. — 1863—1864 yılı bütçesi 230. — Bütçenin karakteri 232. — Dış borçlar 232. — 1862 borçlanması ve kâğıt paranın kaldırılması 233. — 1863 borçlanması ve dalgalı borçların tesviyesi 233. — 1865 normal borçlanması 235. — 1865 eshamı umumiye istikrazı 235. — 1869 borçlanması 235. — 1870 istikraza 236. — 1871 hazine tahvilâtı 236. — 1873 istikrazı 237. — 1874 istikraza 237. — 1875 malî iflâsı 237. — Abdülâziz devri maliyesi hakkında netice 239.

ZÎRAATÎN GELİŞMESİNİ GÜÇLEŞTİREN SEBEPLER XII. ZİRAAT
Ziraatin önemi 241. — Toprak mülkiyeti meselesi 241. — Adalet sisteminin bozukluğu 242. — Yol yokluğu 244 — Vergilerin ağırlığı 244. Ziraat ekonomisi hakkında fikir hareketleri 245. — Avrupalıların Osmanlı ziraati hakkında düşünceleri 245. — Türk aydınları ve ziraat 246. — Hükumet adamları ve ziraat 247. — Hükümetin ziraat alanında teşebbüsleri 248. — Hükümet bünyesinde ziraat teşkilâtı "Ziraat Nezareti" 248. — Toprak mülkiyetinde değişildik "1867 kanunu" 249. — Yabancıların Osmanh imparatorluğunda mülk sahibi olmaları 250. — İstanbul'da milletlerarası sergi açılması 251. — Ziraatin geliştirilmesi için hükümetin teşebbüsleri 252. — Abdülaziz devri ziraatı hakkında netice 253.

XIII. ENDÜSTRİ
Endüstri şartları 254. — Islah-ı sanayi komisyonu 256. — Sanayi çeşitlerinin durumu 257. — Dokuma sanayii 257. — Maden sanayii 258.

XIV. TİCARET
Yeni ticaret muahedeleri 259. — Ticaret şartları 259. — Yeni Ticaret muahedeleri 260. — Yeni ticaret muahedelerinin karakteri 260. — Yeni ticaret muahedelerinin kapitülâsyonlarla ve 1838 ticaret muahede!eriyle mukayesesi 261. — Ticaret yollarının değişmesi 262.

XV. BAYINDIRLIK HAREKETLERİ
Bayındırlık hareketlerinin geliştirilmesini zorlayan âmiller 264. — Bayındırlık şartlan 265. — Bayındırlık makamları 267. — Karayolları 267. — Demiryolları 268. — Denizyolları 271. — Telgraf tesisleri 273. — Diğer bayındırlık tesisleri 273. — Bayındırlık hareketleri hakkında netice 274.

XVI. CEMİYET DURUMU VE CEMİYET HAYATINDA DEĞİŞMELER
Cemiyet manzarası 275. — Müslüman ve Hıristiyan halkın genel durumu 275. — Hıristiyan halkın maddî ve manevi durumu 276. — Müslüman halkın maddi ve manevî durumu (göçler) 277. — Safalet ve ahlâk bozukluğu 278. — Cemiyette değişmeler 280. — Tebaanın bütününü ilgilendiren değişmeler 280. — Müslüman halkı ilgilendiren değişmeler 282.

XVII. SİYASET OLAYLARI

Türkçülük hareketleri 288.—Türkçülük hareketine zemin hazırlayan âmiller 288. — Milliyet fikirlerinin hıristiyan tebaa arasında yayılması 288. — Milliyet isyanları 288. — Müslüman halkla meskûn eyaletlerin imparatorluktan ayrılma temayülleri 289. — Anadolu ve Rumeli'ye göçler 289. — Devlet adamlarımın zihniyetinde değişildik 289. — Avrupa'nın Türkler üzerine baskısı 290. — Türk gençlerinin Avrupa ile teması 290. — Türkçülük hareketinin karakteri "Türk kelimesinin değer kazanması" 291. — Türkçeye ehemmiyet verilmesi 292. — Türk tarihine önem verilmesi ve "Türkçülük tezi" 293. — Türklükle iftihar edilmesi ve Türklerin korunması 295. — Türkçülük hareketi hakkında netice 296. Genç Osmanlılar ve meşrutiyet fikri 297. — Genç Osmalılardan önce Osmanlılık 297. — Hanedana müstenit Osmanlılık 297. — Eşit haklara müstenit Osmanlılık 298.
Genç Osmanlılar ve meşrutiyete müstenit Osmanlılık 299. — İktidar ve muhalefet 299. — Genç Osmanlılar cemiyetinin kurulması âmilleri 300. — Genç Osmanlılar cemiyetinin kurulması ve İstanbul'daki çalışmalara 302. — Genç Osmanlılar cemiyetinin Avrupa'daki çalışmalara "Mustafa Fazıl Paşa" 303. — Genç Osmanlılar Paris'te 305. — Hayreddin Paşa'nm ıslahat programı 306. — Genç Osmanlıların programı 307. — Genç Osmanlıların dağılmaları 312. — Genç Osmanlıların tesiri 313.
İslamcılık 315, — Garbın üstünlüğünün idrak edilmesi 317. — Avrupa medeniyeti ve Avrupa umumî hukuk fikri 319. — Avrupa usulünde bir hukuk devleti fikri 320. — Siyasi haklarda eşitlik fikri 322. — Meşrutiyet fikri 323. — Siyasî terminoloji (vatan) 323. — Ümmet 325. — Millet 326. — Şuray-ı ümmet 326. — Siyaset olayları hakkında netice 327.

GARPLILAŞMA HAREKETLERİNDE AVRUPA'NIN TESİRİ Ferdî teşebbüsler safhası 328. — Telkin ve tavsiyeler safhası 330. — Garplılaşma hareketlerinde Avrupa'nın teşebbüsü ele alması 331. — Avrupa devletlerinin garplılaşma hareketlerine müdahale safhası 332. — Garplılaşma hakkında Fransız tezi 334. — Garplılaşma hakkında Rus tezi 335. — Garplılaşma hakkında İngiltere'nin tezi 335. — Garplılaşma hakkında Avusturya'nın tezi 335. — Osmanlı devlet adamlarının bu tezler hakkında görüşleri 336. — 1867 de büyük devletlerin müdahalesi 336. — Islahat plânının tatbikatı 337.

XVIII. ABDÜLÂZİZ DEVRİ HAKKINDA NETİCE
Umumî netice 340. — Bansın devamı 340. — Ayaklanmalar ve isyanlar 340. — Islahat hareketleri 341. — Garplılaşma hareketleri ve saltanat müessesesi 341.— Mülkî taksimet ve Mülkî idare 342. — Adalet 344. — Ordu 345. — Millî eğitim 346. — Maliye 347. — Ekonomi, ticaret ve bayındırlık 348. — Siyasî cereyanlar 350.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

SULTAN MURAT V. DEVRİ
Sultan Murad'ın karakteri 352. — Umumî efkârın tepkisi 353. — Sultan Murad ve vükelâ 353. — Hattı hümayun 354. — Memnuniyetsizlik 354. — Sultan Abdülaziz'in ölümü olayı (4 haziran) 355. — Cinayet mi, intihar mı? 357. _ Çerkeş Hasan Vakası 360. — Sultan Murad'ın deliliği 361. — Vükelânın tedbirleri 364. — Sultan Murad'ın tahttan indirilmesi 365. — Sultan Murad devri hakkında netice 367.
KRONOLOJİ CETVELİ
BİBLİYOGRAFYA
ENDEKS