Çalışmamız giriş ve beş bölümden oluşmaktadır. Girişte; biyografi çalışmalarının tarih disiplini açısından önemi, Hüsrev Paşa'nın hayatının ilk dönemleri ve Enderun'da geçirdiği yıllar ele alınmıştır. Birinci bölümde siyasi kariyerinin ilk adımı olan Mısır valiliği ile Rumeli cephesinde yaşanan gelişmeler, ikinci bölümde şark cephesinde İran'a karşı verilen mücadeledeki rolü; üçüncü bölümde Mora isyanındaki misyonu ve Mısır valisi Kavalalı Mehmed Ali Paşa'yla amansız rekabetinin yol açtığı krizler ortaya konmaya çalışılmıştır. Dördüncü bölümde ise serasker sıfatıyla askeri ve idari reform süreci ne katkıları ve nihayet beşinci bölümde Sadrazam Hüsrev Paşa'nın Siyasetçi kimliği, Anadolu'nun işgaline dek varan Mısır sorununun alevlenmesindeki rolü, Mustafa Reşid Paşa'yla siyasi mücadelesi, Tanzimat'a bakışı, reform anlayışı ve şahsi hususiyetleri ele alınmıştır.
İçindekiler:
ÖNSÖZ
KISALTMALAR
GİRİŞ
BİRİNCİ BÖLÜM SİYASET SAHNESİNDE YÜKSELİŞİ
A. MISIR VALİLİĞİ
1. Valiliğe Atanmadan Önce Mısır'daki Gelişmeler
a. Fransızları ihraç için Gönderilen Donanmayla Mısır'a Gidişi
2. Mısır Valiliği
a. Mısır Valiliğine Atanması
b. Kölemenlerle iktidar Mücadelesi
c. Müttefik İngilizlerle Yaşanan Siyasi-Askeri Kriz
3. Valilikten Azline Yol Açan Gelişmeler
a. Başıbozukların İsyanı ve Tahir Paşa'mn iktidarı Ele Geçirmesi
b. Azli ve Mısır'daki İktidar Mücadelesinin Şiddetlenmesi
c. Mısır'dan Zorla ihracı ve Merkeze Dönüşü
4. Diyarbakır Valiliğine Atanması ve Merkezde Tutunma Çabası
B. RUMELİ CEPHESİNDEKİ GÖREVLERİ
1. Bosna Valiliği
a. Sırp İsyanlarıyla Balkanların Karışması
b. Bosna Valiliğine Atanması
c. Fransa'yla ittifak Çabalarmdaki Rolü
2. Silistre Valiliği ve Tuna Seraskerliği
3. Varna ve Karadeniz Seraskerliği
4. Rumeli'den Dönüşü ve Benderekli Isyanı'nı Bastırması
C. BİRİNCİ KAPTAN-I DERYALIĞI
1. Kaptan-ı Deryalığa Atanması
2. Tekelioğlu İsyanı'nın Bastırılmasındaki Hizmetleri
a. Tekelioğlu İbrahim Bey'in İsyanı
b. Hüsrev Paşa'nın Bölgeye Sevk Edilmesi ve İsyanın Bastırılması
3. Akdeniz'de Korsanlıkla Mücadelesi
İKİNCİ BÖLÜM
MERKEZDEN KAÇIŞ
A. BİRİNCİ TRABZON VALİLİĞİ
1. Halet Efendi'nin Hışmından Taşraya iltica
2. Tuzcuoğlu İsyam'nı Bastırma Çabaları
B. ERZURUM VALİLİĞİ ve ŞARK SERASKERLİĞİ
1. Erzurum Valiliği
a. Doğudaki Siyasi Atmosfer
b. Erzurum Valiliğine Atanması
c. İran'ın Anadolu'ya Taarruzları ve Alman Önlemler.
2. Şark Seraskerliği
a. Şark Seraskeri Unvanı Verilmesi
b. İran'ın Hakkari ve Kars'ı İşgal Girişimi
c. Beyazıt'ta Behlül Paşa isyanı
d. İran'la Uzlaşma Çabaları ve Sadık Bey Krizi
e. Merkezle Siyasi Anlaşmazlığa Düşmesi
f. Erzurum'da Hüsrev Paşa'ya Karşı isyan
g. Selim Paşa'nın İhaneti ve Beyazıt'm Elden Çıkması.
C. İKİNCİ TRABZON VALİLİĞİ
1. Şark Seraskerliğinden Trabzon Valiliğine Nakli
2. Kars'ın Müdafaasına Tayini ve Yaşanan Sorunlar
3. Erzurum Antlaşması ve Merkeze Dönüşü
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM MORA İSYANI VEYA KAVALALI İLE AMANSIZ MÜCADELE
A. BÖLGEDEKİ GENEL DURUM
1. Rum isyanının Gelişimi
B. İKİNCİ KAPTAN-I DERYALIĞI
1. Kaptan-ı Deryalığa Atanması
2. İsyanı Bastırma Çabaları ve Mısır'dan Yardım Talebi
a. Askeri Hazırlıklar ve Asilerle Mücadele
b. Mısır'dan Askeri Yardım Talebi ve Kavalalı ile Eski Husumetin Canlanması
3. İpsara Adası'nm Fethi
C. OSMANLI-MISIR ORTAK ASKERİ HAREKATI
1. Mısır'dan Askeri Yardım Gönderilmesi
a. İbrahim Paşa'nın Bölgeye Hareketi ve Bodrum Mülakatı
b. Mısır Ordusu'nun Mora Harekatı
c. Misolongi Kuşatması
2. Hüsrev Paşa'nın Yardım getirmek için Mısır'a Gidişi
a. Eski İki Hasmın Buluşması
b. Mora'da Üçlü Zirve
D. ORTAK ASKERİ HAREKATIN ÇIKMAZA GİRMESİ
1. Arabulucuların Mora'ya Şevki
2. Krizin Çözümlenmesi ve Yeniden Ortak Harekât
a. Vasilikoz ve Andilikoz'un Alınması
b. Asilerin Hedef Saptırma Çabaları
3. İbrahim ve Hüsrev Paşalar Arasında Restleşme
4. Son Kale Misolongi'nin Düşmesi
5. Kavalalı'nm Israrı Nedeniyle Görevden Alınması
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM MERKEZDEKİ EN GÜÇLÜ ADAM
A. SERASKERLİĞİNE DEK ASKERİ ALANDAKİ GELİŞMELER
1. Vak'â-yı Hayriye'yi Doğuran Süreç
2. Asâkir-i Mansûre Ordusu'nun Kurulması
3. Asker Toplama Çabaları ve Muhaliflerin Darbe Girişimi
B. ASAKİR-İ MANSÛRE SERASKERLİĞİNE ATANMASI
1. Askeri Reform Bahsinde Adının Öne Çıkması
2. Seraskerliğe Atanması
C. REFORMLARIN HAZIRLIK DÖNEMİ
1. Askeri Masraflar İçin Kaynak Yaratma Çabalan
2. Yeniçeri Heyulası ve 1827 Nüfus Yoklaması
3. Askeri Talim Usulünün Değişmesi
4. Askeri Teşkilatta Yapılan Bazı Düzenlemeler
D. KAPSAMLI REFORMLAR DÖNEMİ
1. Askeri Reform Sahasının Genişletilmesi
a. Teşkilatta Yapılan Yeni Düzenlemeler
b. Mekteb-i Tıbbiye'nin Kurulması ve Hastanelerin Açılması
c. Mekteb-i Harbiye'nin Kurulması
d. Redif Teşkilatı'nm Kurulması
e. Mızıka-i Hümayun'un Kurulması
2. Mali ve İdari Alanda Yapılan Yeni Düzenlemeler
3. Kıyafet Alanındaki Yenilikler
4. Avrupalı Subay ve Askeri Danışmanların istihdamı
5. Askeri Teşkilat ve Eğitim Konusundaki Tercüme Faaliyetleri.
a. Tercüme Edilen Eserler
b. Hüsrev Paşa'nm Kaleme Aldığı/Aldırdığı Eserler
6. Siyasi ve Askeri Alanda Elde Ettiği Nüfuzun Kökenleri
7. Seraskerlikten Azli
BEŞİNCİ BÖLÜM ZİRVE ve DÜŞÜŞ
A. AKTİF SİYASİ HAYATI
1. Meclis-i Vâlâ Reisliği
a. idari Yapının Çağdaşlaştırılması Çabaları
b. Meclis-i Vâlâ'nm Kuruluşu ve Başkanlığına Atanması
2. Sadareti ve Yaşanan Önemli Gelişmeler
a. Abdülmecid'in Cülusu ve Sadareti Ele Geçirmesi
b. Başvekaletin Yeniden Sadarete Dönüştürülmesi
c. Mısır Sorunu'nun Alevlenmesi ve Firari Vakası
d. Siyasi Rakiplerine Karşı İktidarını Koruma Mücadelesi
e. Hizipler Savaşı ve Sadaretten Azli
3. Rüşvet Suçundan Yargılanması ve Sürgünü
4. Cezasının Affı ve Sürgünden Dönüşü
5. ikinci Seraskerliği ve Mecâlis-i Aliye'ye Memuriyeti
a. Seraskerliği
b. Aktif Siyasette Son Durak: Mecâlis-i Aliye Azalığı
6. Vefatı, Borçları ve Mirasının Paylaşılması ,
B. SİYASİ GÜCÜNÜN DAYANAKLARI VE REFORM ANLAYIŞI.
1. Kadroculuğu
2. Köleleri ve Yetiştirmeleri
3. Reform Anlayışı ve Öncülük Ettiği Reformlar
C. BİREY OLARAK HÜSREV PAŞA
1. Şahsiyeti
2. Eşleri ve Cariyeleri
3. Serveti ve ihtişamlı Yaşantısı
4. Hayır Eserleri
a. Çeşmeler
b. Tekke
c. Kütüphane
d. Türbe
DEĞERLENDİRME ya da SONUÇ YERİNE
BİBLİYOGRAFYA
Selamlar Ahmet Bey,
İnanılmaz bir arşiv ve bilgi hazinesi hazırlamışsınız. Pusulasız kaybolmamak adeta imkansız. Bunun için tarihi seven biri olarak öncelikle teşekkür ederim.
Halaçoğlu bu meseleyi iyi araştırmamış. Nizam-ı Cedid hareketine karşı bilhassa Rumeli ve Konya'daki muhalefetten ve Kadı Abdurrahman'ın zalimliğinden haberi yok mu? Yeniçerilerin yerine getirilmek istenen Nizam-ı Cedid askerinin...